پارچه کتان یکی از پرکاربردترین نوع پارچه‌ها در دنیای مد و لباس محسوب می‌شود. این پارچه از رشته‌های الیافی کتانی ساخته می‌شود و به دلیل خواص فوق‌العاده‌ای که دارد، در ساخت انواع لباس‌ها، لوازم خانگی و محصولات دیگر به کار می‌رود. در این مقاله به بررسی مزایا، کاربردها و تاریخچه آن میپردازیم.
تاریخچه:
استفاده از پارچه کتان به دوران باستان بازمی‌گردد. در آن زمان، این پارچه به دلیل خواص خود، از جمله مقاومت در برابر سایش و ضربه، محبوبیت بالایی در بین مردم داشت. همچنین، پارچه کتان به دلیل قابلیت تولید بالا و هزینه نسبتاً کم، به سرعت به عنوان یک پارچه صنعتی در اروپا و آسیا شناخته شد.
در قرون وسطی، پارچه کتان در اروپا به شدت توسعه یافت و در صنایع مختلفی از جمله تولید پارچه‌های خانگی، پوشاک و حتی کفش به کار گرفته شد. در اواخر قرن یازدهم میلادی، صنایع مرتبط در انگلستان رشد قابل توجهی داشت و بعدها به دلیل تجارت خود با آفریقای جنوبی، این صنعت در این قاره نیز رونق گرفت.
مزایا:
یکی از اصلی‌ترین مزایای استفاده از پارچه کتان، مقاومت بالا در برابر سایش و استحکام مادی آن است. پارچه کتان از خاصیت بی نظیر خود برای جذب رطوبت بهره می‌برد و به راحتی تنفس
پوست را فراهم می‌کند. این ویژگی مهم برای سلامت پوست است و در طولانی مدت باعث کاهش احتمال بروز عفونت‌های پوستی و حساسیت‌های پوستی می‌شود.
همچنین، پارچه کتان به دلیل تنفس‌پذیری و جذب رطوبت، در فصول گرم سرد کاربرد فراوانی دارد. این پارچه در فصل تابستان به دلیل خنک‌کنندگی و در فصل زمستان به دلیل گرمایش بالا، بسیار محبوب است.
از دیگر مزایای پارچه کتان، مقاومت بالا در برابر حشرات و قابلیت شستشوی مکرر آن است. پارچه کتان با رنگ‌های طبیعی تولید و محیط‌زیست را آلوده نمی‌کند. همچنین، این پارچه قابلیت بازیافت دارد و برای حفظ محیط‌زیست بسیار مهم است.
کاربردها:
پارچه کتان در تولید انواع لباس‌ها به کار می‌رود. این پارچه برای ساخت تی‌شرت، شلوار، لباس‌های زیر، پوشاک کار، لباس‌های ورزشی و … استفاده می‌شود. همچنین، پارچه کتان در تولید حوله، رومیزی، دستمال، کیف و کفش نیز کاربرد دارد.
پارچه کتان در طراحی داخلی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پارچه در ساخت رومیزی، پرده، روشنایی و صندلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، از آن در تولید محصولات لوازم خانگی مانند حوله، پتو، محافظ رختخواب و … نیز به کار می‌رود.
الیاف کتان:
الیاف کتان از ساقهٔ گیاهی به همین نام (به انگلیسی فلکس) استخراج می‌شوند. کتان به عنوان یک گیاه زینتی در باغ رشد می‌کند. الیاف کتان بیشتر از پارچه کتانی کاربرد دارد.
کشت این گیاه به‌طور سالیانه انجام می‌گیرد و حداکثر رشد طولی آن در حدود ۱۲۰ سانتی‌متر است و قطر ساقهٔ آن ۱/۸ تا ۱/۱۶ اینچ است. قسمت بالای ساقه دارای شاخه‌های متعددی است و در روی این شاخه‌ها، گل‌هایی به رنگ‌های سفید، قرمز، بنفش ولاجوردی و آبی دیده می‌شود. کیفیت الیاف به مرغوبیت زمین و شرایط جوّی بستگی دارد. این گیاه در هوای نسبتاً سرد و رطوبی و وجود باران نسبتاً زیاد بهتر به عمل می‌آید. تخم کتان در ماه‌های اردیبهشت و خرداد کاشته می‌شود. مدت رشد آن سه ماه است. پرورش عمده کتان درکشورهای کانادا، چین، روسیه، هند، انگلستان و آمریکا است. ساختمان شیمیایی الیاف کتان مانند پنبه، سلولزی است ولی با وجود شباهت زیاد بین آنها، ساختمان ملکولی کتان از سه جهت از پنبه متفاوت است:
۱-ساختمان داخلی: دیاگرام اشعه ایکس نشان می‌دهد که آرایش مولکولی در ساختمان در ساختمان داخلی الیاف به مراتب بیشتر از پنبه و افزایش کریستالینیتی در ساختمان داخلی باعث شده‌است که خصوصیات آن با پنبه متفاوت باشد.
۲-الیاف کتان: دارای مواد غیر سلولزی بیشتری نسبت به پنبه است و ناخالصی‌های موجود در کتان عبارت اند از همی سلولز، چربی و مواد رنگی و غیره.
۳-ساختمان فیزیکی الیاف.
۴-کامبیوم: این قسمت دیوار نازکی است که سلول‌های کورتکس را از چوب جدا کرده‌است.
۵-چوب: این قسمت را سلول‌های ضخیم و چوبی کوتاه تشکیل می‌دهد که از نظر مکانیکی به رشد گیاه کمک می‌کند.
۶-پیت: این قسمت دیواره نازکی است که قسمت مرکزی ساقه را احاطه می‌کند و در مرکز آن روزنه‌ای است که در سراسر طول ساقه قرار دارد و هوا در آن جریان پیدا می‌کند.
از الیاف کتان به همراه رزین‌های مختلف در تهیه کامپوزیت‌ها استفاده می‌شود که کاربرد آنها از لوازم ورزشی مانند بدنه دوچرخه‌های حرفه‌ای، راکت‌های تنیس، تخته‌های موج سواری و اسکی، تا کاربردهای صنعتی مانند صنعت خودرو سازی یا هواپیماهای بوئینگ است.
نتیجه‌گیری
پارچه کتان به دلیل خواص فوق‌العاده‌ای که دارد، در تولید انواع محصولات به کار می‌رود و در بسیاری از صنایع کاربرد دارد. این پارچه با داشتن خصوصیاتی نظیر نرمی، مقاومت، قابلیت جذب رطوبت، تنفس‌پذیری، ضد حساسیت و قابلیت بازیافت، از جمله پارچه‌های پرطرفدار در سراسر جهان است.
پارچه کتان به دلیل مزایای فوق‌العاده‌ای که دارد، یک جایگزین مناسب برای پارچه‌های مصنوعی میباشد. همچنین، با توجه به روند رو به رشد صنعت پایدار، استفاده از آن به عنوان یک پارچه قابل بازیافت و سازگار با محیط‌زیست، به شدت توصیه می‌شود.
